حجت الاسلام والمسلمین ابوالفضل ساجدی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) درباره چرایی اولویت ترجمه بر تولید کتاب در عرصه علوم انسانی در گفت و گو با قدس آنلاین گفت: البته این مسئله فقط به علوم انسانی اختصاص ندارد اما در علوم انسانی بیشتر دیده می شود، یعنی رویکرد ترجمه ای در مقایسه با تحقیق، در آن غالب است که این مسئله نشان از گرایش بالا نسبت به اندیشه های غربی در ایران دارد یعنی حتی اگر با رویکرد عام هم به مفهوم علوم انسانی بنگریم می بینیم اندیشه های فلسفی و مسائل هستی شناسانه در ایران به وفور ترجمه و منتشر شده است.
وی در تبیین چرایی وجود این رویکرد اظهار کرد: اقبال و گرایش گسترده نسبت به فرهنگ و اندیشه غربی نشان می دهد بازار این کتب در کشور وجود دارد چراکه اگر تقاضا نباشد انگیزه ترجمه باقی نمی ماند، پس چون استقبال است، زمینه عرضه و بازار جذب مناسب هم وجود دارد؛ علاوه بر این، چون ترجمه از تحقیق آسان تر است و مترجمان ما نسبت به نظریه پردازان و محققان پُرشمارند ترجمه از تحقیق پیشی گرفته، در حالی که ادامه چنین روندی خطرناک است.
حجت الاسلام ساجدی تاکید کرد: هر زمان فرهنگ ترجمه در جامعه ای رشد کند و در مقابل و به موازات ترجمه، تحقیقات لازم انجام نشود و به بومی سازی اندیشه ها و اسلامی سازی افکار توجه نشود، خطر اضمحلال تدریجی یک فرهنگ را می تواند در پی داشته باشد، این در حالی است که امروز بیش از هر زمان دیگری به برجسته سازی اندیشه ها و آراء اسلامی نیاز داریم.
استاد فلسفه درباره چرایی عدم تولید کتاب های علوم انسانی اسلامی بیان کرد: اگر کل فضای فرهنگی کشور را در نظر بگیریم به نظر می رسد نه ضرورت تبیین علوم انسانی اسلامی برای اهل فن و تحقیق مشخص شده است و نه آنها که این ضرورت برایشان آشکار شده، مقدمات و زمینه های لازم تولید علوم انسانی اسلامی را فراهم می کنند.
وی ادامه داد: علاوه بر این، متاسفانه کتاب ها به وفور در حال ترجمه اند و حتی آنهایی که ظاهرا تحقیق اند چیزی جز اندیشه غربی را به مخاطب عرضه نمی کنند، جالب آنکه به اندازه ای که دشمنان ما اهمیت و ارزش رسوخ علوم انسانی را می داند و برای مسموم کردن فضای فرهنگی کشور به آن دلبسته است ما متوجه تاثیر آن نیستیم.
حجت الاسلام ساجدی با اشاره به توصیه و تشویق جامعه علمی کشور توسط مقام معظم رهبری به مسئله اسلامی سازی علوم انسانی در مواضع مختلف بیان کرد: علی رغم دغدغه رهبری، متاسفانه در عمل پیگیری های لازم صورت نمی گیرد، چه بسا واکنش ها نسبت به اهمیت این مطلب در خارج از کشور بیش از داخل است چراکه غربی ها خود به درستی اهمیت علوم انسانی را درک کرده اند و می دانند با علوم انسانی خود می توانند به هدف اضمحلال فرهنگی دست بیابند؛ واکنش خارجی ها در مقابل بیانات و توصیه های رهبری نسبت به علوم انسانی این مهم را ثابت می کند.
وی در پاسخ به این سوال که چرا پایان نامه های دانشگاهی در رشته های علوم انسانی به کتاب تبدیل نمی شوند، ابراز کرد: پایان نامه ها در صورتی می توانند به اسلامی سازی علوم انسانی کمک کنند که استادان راهنما خود آمادگی تحقیق در آن زمینه را داشته باشند، اما چون استاد متخصص در حوزه علوم انسانی اسلامی کم داریم کار مشکل است؛ علاوه بر این، پایان نامه ها توسط کسانی نوشته می شود که گام های آغازین تحقیق را طی می کنند و نمی توان انتظار داشت که آنها گره های پیچیده و مباحث سنگین میان رشته ای را حل و مطرح کنند، چراکه علوم انسانی اسلامی مباحث میان رشته ای است و در صورتی رشد می کند که نشست های علمی فراوان با حضور متخصصان میان رشته ای در دانشگاه و حوزه برگزار شود.
حجت الاسلام ساجدی با اشاره به ناکارآمدی پژوهش های علوم انسانی در کشور نیز تاکید کرد: متاسفانه پژوهش های انجام شده در عرصه عمل به کار گرفته نمی شود یا شاید بخشی از این مشکل به عدم اعتقاد مسئولان اجرایی به این امر باز گردد، یعنی اگر مسئولان اجرایی کشور به اهمیت علوم انسانی اسلامی پی ببرند حداقل آن آثار تولیدشده را در عمل به کار می گیرند.
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در ادامه گفت: البته بخشی از این کاستی به عدم اعتقاد برخی مسئولان به ضرورت بکار بستن و اجرایی کردن علوم انسانی اسلامی باز می گردد، به عبارت بهتر کم نداریم افرادی که در اصل این مسئله پرسش هایی دارند و یا اصل آن را زیر سوال می برند یا امکان و ضرورت آن را نفی می کنند، در حالی که لازم است به سطحی برسیم که دست کم امکان و ضروت آن در دانشگاه ها پذیرفته شده باشد چیزی که هنوز به آن نرسیده ایم، از این رو، لازم است برای اثبات امکان و ضرورت تولید علوم انسانی اسلامی در مراکز علمی حوزه و دانشگاه، عزم و عمل به کار گرفته شود.
بنابر گفته وی باید پژوهش های موجود به این سمت هدایت شود؛ البته بخشی از این نقیصه هم به عدم حمایت از پژوهشگران باز می گردد، در حالی که باید بین مترجمان با نظریه پردازان و پژوهشگران علوم انسانی اسلامی تفاوت قائل شد و حمایت بیشتری را به آنها اختصاص داد.
حجت الاسلام ساجدی در پایان خاطرنشان کرد: اگرچه ترجمه لازم است اما توقف در آن مضر است چیزی که متاسفانه امروز جامعه ایرانی در آن باقی مانده و حتی از آن استقبال می کند، در حالی که این روند اهداف دشمن را در جنگ نرم محقق می کند و زنگ خطری است که نه فقط در ایران اسلامی بلکه باید در دیگر کشورهای اسلامی نیز شنیده شود.
انتهای خبر/
نظر شما